Burn-out, het fluitketel effect

"De druk loopt op... het klepje van onze ketel laat onrustig van zich horen, kleine nauwelijks zichtbare stoomkringels ontsnappen. Als je nu toch maar luisterde naar wat ik je probeer te vertellen. We zijn toch één jij en ik? De druk loopt verder op... hoe lang houden we dit samen nog vol? Jij die mij zo hard laat werken en denken, maar niets doet om de druk op tijd weer af te bouwen.
Ik fluister je toe, je hoort me niet...
Ik klepper je toe en haper, je hoort me niet...
Ik schreeuw je toe met mijn oorverdovende fluittoon, stoom ontsnapt in alle hevigheid, je hoort me... maar je verstaat onze eigen lichaamstaal niet meer..."

Oorzaken van een burn-out

Wist je dat ons genenpakketje er nog nagenoeg hetzelfde uitziet als dat van onze verre oer-voorouders? En dat terwijl we nu compleet anders leven dan toen. We leven nu met veel comfort, weinig natuurlijke beweging, voedsel in overvloed en de hele dag prikkels om ons heen. Ons huidige moderne leven is in conflict met onze oeroude genen. Niet gek dat er dan af en toe iets gaat klepperen en haperen toch?

Ons lichaam met al zijn machtige en prachtige stress systemen en dito (deels) oerbrein gedraagt zich dus nog alsof we in de oertijd leven.
Dit heeft als gevolg dat ons stress systeem nagenoeg hetzelfde reageert op hedendaagse prikkels - bijv. geluid bij binnenkomend bericht op telefoon of piekeren over je werk - als prikkels die er in de oertijd waren - korte stress over basisbehoefte; eten, onderdak, veiligheid, liefde-. Ons stresssysteem slaat te pas en te onpas aan, dit veroorzaakt chronische stress. Als gevolg daarvan ligt uitputting en op branding (burnout) van het lichaam op de loer.

Te veel gas, te weinig rem

Ons lichaam heeft een rust stand (parasympatica) en een actie stand (sympatica). Je kunt ze zien als een gas- en rempedaal. Deze twee systemen staan nooit tegelijkertijd aan. Je staat óf in de rust óf in de actie stand. Beide systemen zijn nodig om te overleven.
Je sympatica (gas) heb je nodig als er acuut gevaar dreigt, je moet dan immers vechten, vluchten of bevriezen. Stel je loopt over het zebrapad van een grote kruising. Je hoort een auto met gierende banden de bocht doorkomen. In een oogwenk zie je dat de auto je met een rotgang nadert. Je zit nu direct in de actie stand. Jouw gaspedaal (sympatica) zorgt ervoor dat je als een haas het zebrapad oversteekt. Hoera! Je leeft nog!

Stel je zit ontspannen voor je uit te staren met een kopje thee in de tuin. Je zit in de rust stand, parasympatica. Je spijsvertering is volop bezig met het verteren van je lunch en er vindt herstel en onderhoud plaats in je lijf. Maar dan komt er met een piepje een berichtje binnen op je telefoon. Hoppa, je zit nu direct in de actie stand, je sympatica. Je systeem maakt o.a. cortisol en adrenaline aan. Want misschien moet je wel vechten, vluchten of bevriezen... Jij weet dat dit bij een binnenkomend berichtje niet het geval is, maar je lichaam reageert wel zo. Er zijn zo wel honderden prikkels op een dag waar ons stress systeem op aanslaat. Externe prikkels (bijv. werk, omgeving) maar ook intern (bijv. voeding, negatieve gedachten).
Ik hoef je niet uit te leggen dat wij vandaag de dag heel veel op ons gaspedaal trappen. Het rempedaal gebruiken we steeds minder. Terwijl we dit nodig hebben om een burn-out te voorkomen en gezond te blijven. De balans is zoek. Als je aandachtig luistert hoor je het klepje van je fluitketel sputteren!

parasympatica rempedaal sympatica gaspedaal rem gas stress zenuwstelsel burnout burn-out

Symptomen en signalen van een burn-out

Hieronder een kort lijstje met een aantal symptomen en klachten op fysiek en mentaal vlak waaraan je een burn-out kunt herkennen. Uiteraard zijn er nog zoveel meer symptomen van een burn-out te noemen. Ieder mens is anders, ieder hoofd en lijf reageert anders. De grote gemeenschappelijke deler voor iedereen met een (dreigende) burn-out is dat het klepje van je fluitketel al heel lang heeft staan klepperen en dat de stoom nu echt in alle hevig naar buiten stuwt. Je kunt je dagelijkse activiteiten niet meer goed uitvoeren. Je kunt niet meer de persoon zijn die je zo graag wilt zijn.

Moeite met focus, concentratie en onthouden
Angstig, paniekerig en opgejaagd gevoel
Snel prikkelbaar en snauwerig
Lusteloos en machteloos gevoel
Onzeker en wantrouwend gevoel

Moe wakker worden en vermoeid door de dag heen
Slecht in- en doorslapen
Weinig libido
Darmklachten en geen gezonde ontlasting
Pijnklachten in spieren en/of gewrichten

wees de baas over je balans

energiebalans balans op maken balansmodel burnout burn-out stress 5d

Wil je een goede persoonlijke balans, dan is het van belang dat je aan alle dimensies in dit balansmodel blijft werken.

IQ: gedachten, overtuigingen, veerkracht, visie
EQ: emoties, gevoelens, relaties, communicatie
FQ: voeding, beweging, ontspanning, slapen
SQ: identiteit, zingeving, kernwaarden, missie
PQ: pro-activiteit, motivatie, daadkracht, prioriteiten
...: overige zaken zoals bijv. je financiële situatie

Herstellen bij een burn-out

Om je gas en rem weer in balans te krijgen en je stress systemen weer optimaal te laten werken zijn er een aantal dingen die je kunt doen. Ook hier geld dat ieder mens anders is, ieder hoofd en lijf reageert anders. De grote gemeenschappelijke deler voor iedereen met een (dreigende) burn-out is dat de stoom uitlaatklep van je fluitketel weer rustig mag worden. Je zult moeten leren samen werken met de systemen, wetten en regels van je lijf. Je zult weer moeten leren luisteren naar het fluisteren van je lichaam. Één worden met je lichaam.

tips

Doe een paar keer per dag ademhalingsoefeningen*, breng hiermee het aantal ademhalingen per minuut omlaag, dit activeert je rempedaal
Rust goed uit en zorg dat je je slaap pakt, je lichaam heeft je niet voor niets stil gelegd
Beweeg/ wandelen 30 minuten per dag, dit beïnvloedt je hersenen en stress systeem positief
Vertel mensen in je omgeving wat er aan de hand is met je, erkenning, herkenning en sociale contacten zijn bijzonder helend
Breng je energienemers en energiegevers in kaart en zorg dat je meer tijd inplant voor je energiegevers
Luister goed naar je lichaam en zorg goed voor jezelf, drink voldoende water/ kruidenthee eet zoveel mogelijk puur onbewerkt voedsel
Vertrouw op je eigen interne kompas, je hebt jezelf in deze situatie gebracht, alle wijsheid en antwoorden zitten al in jou om uit deze situatie te komen
Schakel hulp in & werk aan jezelf, er iets niet zo lastig als niet-helpende-patronen doorbreken, dit vergt tijd, aandacht en vallen en weer opstaan

Wil jij per mail gratis ademhalingsoefeningen ontvangen? Stuur me dan even een mailtje en ik stuur ze naar je toe: birgit@debehartiger.nl

Heb jij behoefte aan een helpende hand van iemand die dagelijks werkt met mensen die hun fluitketel horen fluiten maar de taal van hun eigen lichaam niet meer machtig zijn?

Laat mij je helpen met de eerste stap in de goede richting met gratis tips of een gratis behartigingsgesprek; dit is een (live of online) sessie van 30 minuten waarin jij een beter beeld krijgt wat je écht wilt en nodig hebt.

Gratis Behartigingsgesprek